Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması

 

Tüm vatandaşların kamu görevine girebilme hakları Anayasa’nın 70. Maddesi ile teminat altına alınmıştır ve kamu kurumları görevlerini polis, asker, doktor, hemşire ve öğretmen gibi kamu görevlilerinin eliyle yürütür. Kamu hizmeti bünyesine girecek kişiler hem hizmet gerekliliklerine uygun hem de anayasa, devlet ve kanunlara bağlı vatandaşlar olmalıdır. Bu nedenle herhangi bir vatandaşın kamu hizmetine alınabilmesi için üzerine güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması çalışmaları yapılır. Ancak uygulamada öznel ve keyfi nedenler ile birlikte pek çok kişi mağdur edilerek mesleğe kabul edilmiyor. 

 

Güvenlik Soruşturması Nedir?

 

Kişinin yaptığı görevin gerektirdiği niteliklerde ilgili istihbarat üniteleri ve kolluk kuvvetlerde olgusal verilerinin olup olmadığına bakılır. Aynı zamanda üzerine güvenlik soruşturması yapılan kişinin, yabancı devlet kurumları veya yabancılarla ilgisinin olup olmadığı araştırılır. Söz konusu şahıs üzerine güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılırken ayrıca terör örgütleri ile bağıntısı olup olmadığı da denetlenir. Suç işleme amacıyla kurulan örgütlerle irtibat, eylem birliği veya iktisat içinde yer alıp almadığına bakılır.

 

Bu sonuçlar denetlenirken alınan veriler mevcut kayıtlardan incelenir. Söz konusu şahsın görevine yansıyacak noktaları denetime elverişli olabilecek yöntemlerle yerinde araştırma uygulamalarıyla tespit ederler. Güvenlik soruşturmalarında görevin gerektirdiği yetkinliklere etkisi yönüyle şahsın eşi ile birinci derece kan bağı olan kişiler de araştırma içine dâhil edilir.

 

Adalet Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nde çalıştırılacak kişiler bu kurumların yapısı itibariyle daha yüksek derecede güvenlik derecelerine sahip olmalıdır. Bu nedenle daha sıkı tedbirlere sahip olan araştırmalar yapılır.

 

Arşiv Araştırması Nedir?

 

Arşiv araştırmaları söz konusu şahıs üzerine yapılan güvenlik soruşturmaları ile birlikte yürütülen bir çalışmalardır. Arşiv araştırmasının kapsamına girenler şunlardır;

 

-        Söz konusu şahsın adli sicil kaydı

-        Söz konusu şahsın kolluk kuvvetler tarafından hala aranıp aranmadığı

-        Söz konusu şahıs ile ilgili herhangi bir mevcut tahdidin olup olmadığı

-        Söz konusu şahıs ile ilgili netleşmiş bir mahkeme kararının ve kamu davasının ertelenmiş olması, hükmün açıklanmasının geriye itilmesi kararları ile şahıs hakkında süren veya sonuca ermiş soruşturma ve kovuşturma kapsamındaki olgular.

 

Şahsın hakkında kamu görevinden çıkarılma veya netleşmiş memurluktan çıkarma cezasının var olup olmadığının mevcut kayıtlar üzerinden derin bir şekilde araştırılarak tespit edilmesine “arşiv kaydı” denir.

 

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yapılacak Potansiyel Kişiler

 

Arşiv Araştırmaları, pozisyonu veya çalıştırma biçimine bağlı olmaksızın ilk kez ya da yeni baştan memuriyete veya kamu görevine atanacaklar hakkında yapılan bir araştırma türüdür. Buradan hareketle arşiv araştırması, istisna olmadan kamu kurumlarına girecek her personele uygulanan bir yöntemdir. Ancak daha detaylı bir süreç ve yönteme sahip olan güvenlik soruşturması yalnızca kanunda belirtilen önemli görev yürütecek kişiler üzerine yapılan bir uygulamadır. Burada ifade edilenler genelde gizlilik derecesi oldukça yüksek olan birimlerdir. Bunlar;

 

-        Milli Savunma Bakanlığı

-        Genel Kurmay Başkanlığı

-        Sahil Güvenlik ve İstihbarat

-        Emniyet ve Jandarma

-        Ceza İnfaz Kurumları

-        Tutukevlerinde çalıştırılacak üst kademe yöneticileri de dâhil olmak üzere özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına uygun görülen kişiler. Ek olarak milli güvenlik konusunda stratejik öneme sahip birim, tesis, proje, hizmetler pozisyonunun veya çalıştırma biçimine bakılmaksızın istihdam edilmesine izin verilenler hakkında ise güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması bir arada uygulanır.

 

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırmasını Yapmakla Yükümlü Birimler

 

Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yasa Tasarısı’nın yeni versiyonunda 6. Madde ile ifade edilen bir yönergede bu husus açıkça ifade edilmiştir. Bu bağlamda yetkili birimler şunlardır:

-        Emniyet Genel Müdürlüğü

-        Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı

-        Mahalli Mülki İdare Amirlikleri

 

Kaynak: https://kadimhukuk.com.tr/makale/guvenlik-sorusturmasi-ve-arsiv-arastirmasi-nedir-nelere-bakilir-ne-yapmaliyim/